از آنجا که مرحوم حاج شیخ محمد حسین زاهد(رحمه الله) قبل از استاد مجتهدی(رحمه الله) ، طلاب و حوزه علمیه را اداره میکردند و پس از رحلت و بنا به وصیت آن مرحوم، حوزه علمیه و طلاب تحت سرپرستی و مدیریت حضرت استاد قرار گرفتند، لذا به عنوان تقدیر و تشکر از زحمات طاقت فرسای آن مرحوم، مختصری از زندگینامه ایشان از زبان استاد آورده میشود، باشد که زهد و ساده زیستی و پشتکار آن مرحوم در تعلیم و تعلم و تربیت نسل جوان سرمشق دیگران قرار گیرد و بدینوسیله ان شاءالله از دعای خیر آن مرحوم بی نصیب نمانیم.
مرحوم شیخ محمد حسین زاهد (رحمه الله) فرزند مرحوم میرزا علی اصغر در تهران و به سال 1305 هـ ق متولد شدند، مرحوم پدرشان میرزا علیاصغر هر چه فرزند برای او متولد میشد فوت میکردند لذا آن مرحوم به محضر مقدس امام زمان( عجل الله تعالی فرجه الشریف) متوسل میشوند و تقاضای اولاد صالح میکنند و خداوند به ایشان شیخ محمد حسین را عطا میکند، ایشان از علمای عامل و ربانی و زاهد تهران بودند. قبل از دوران طلبگی و در سنین جوانی به شغل نفت فروشی اشتغال داشتند و در همان زمان هر شب خمس اموال خود را میپرداختند و در اواخر عمر هم هنوز بعضی به ایشان شیخ حسین نفتی میگفتند. بعد از مدتی ایشان به طلبگی روی آوردند، خودشان میفرمودند: من تا مُغنی بیشتر نخواندهام ولی همین قدر را که خواندهام خوب خواندهام و تا مُغنی هم بیشتر درس نمیدادند و کسانی که کتابهای بالاتر را میخواستند بخوانند به جاهای دیگر میفرستادند.
از اساتید ایشان میتوان آیات و حجج اسلام 1- مرحوم سید علی مفسر صاحب تفسیر مُقتَنَیات الدُّرَر 2- مرحوم شیخ آقا بزرگ هفتنی که در علم و دانش چنان با اهمیت بودند که بعضی از کسانی که با آن مرحوم همدرس بودند میگفتند که اگر ایشان در نجف بودند یکی از مراجع تقلید بودند با این وجود در تهران مشغول به تدریس و تربیت طلاب بودند و شبها در مسجد جامع تهران نماز میخواندند و از زهاد معروف زمان خود بودند 3- مرحوم شیخ عیسی چالمیدانی که در مسجد حاج ملا محمد جعفر(جوزه علمیه آیت الله مجتهدی کنونی) نماز میخواندند 4- مرحوم شیخ علی رشتی که در مدرسه محمدی مقابل مسجد جامع تهران مدرس بودند و آن مرحوم دوره سال روزه بودند و در زهد و عبادت و بندگی زبان زد خاص و عام بودند.
به علت طولانی بودن این قسمت آنرا در چند پُست مینویسیم تا حالت وبلاگی خود را از دست ندهد
زندگینامه حاج شیخ محمد حسین زاهد از زبان آیت الله مجتهدی(قسمت 2)
زندگینامه حاج شیخ محمد حسین زاهد از زبان آیت الله مجتهدی(قسمت3)
زندگینامه حاج شیخ محمد حسین زاهد از زبان آیت الله مجتهدی(قسمت4)
مرحوم حضرت آیت الله حاج شیخ عباسعلی شاهرودی از علماء اعلام و آیات عظام و مدرسین بزرگوار حوزه علمیه قم بودند که در تواضع و زهد و مناعت طبع و محاسن اخلاق و ملکات فاضله کم نظیر بودند و با این صفات حمیده، خصوصا متانت افعال و تعفّف مشهور دانشمندان و معروف بین مردم قم بودند.
حضرت آیت الله شاهرودی در سال 1320 قمری در شاهرود متولد شد و مقدمات و ادبیات را در آنجا خواند و آنگاه به مشهد مشرف شدند و سطوح عالی را از مدرسین آنجا فراگرفته و در سال 1341 قمری به قم مهاجرت و در درس خارج آیت الله حائری شرکت کردند و در همان زمان به تدریس سطوح عالی پرداخته و در مسجد حاج محمد جعفر واقع در بازار قم اقامه جماعت نموده و در سال 1383 در 23 ماه مبارک رمضان در سن 63 سالگی رحلت کردند.
آن مرحوم در مجاورت روضه حضرت فاطمه معصومه(علیها السلام) در قبرستان شیخان و در مقبره خصوصی مدفون شدهاند و تالیفات آن مرحوم به قرار ذیل است:
1) حاشیه بر کفایه که در نجف طبع شده است
2) حاشیه بر وسیله حضرت آیت الله العظمی اصفهانی
3) برهان الشیعه در اثبات رجعت
4) تقریرات اصول یشان
5) بحث اجتهاد و تقلید
مرحوم آیت الله حاج سید محمد صادق شریعتمداری فرزند سید حسن که در سال 1325 قمری در تبریز متولد شد و در کودکی وی ، مرحوم والدش حجت الاسلام و المسلمین حاج سید حسن شریعتمداری در سال 1332 قمری وفات نمود(یعنی در سن 7 سالگی ایشان) و ایشان در سرپرستی والده فاضله عفیفهاش پرورش یافته و مقدمات و ادبیات و سطوح را در تبریز خوانده و آنگاه به قم مهاجرت نمود.
ایشان مقداری از محضر آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی(رحمة الله علیه) و پس از وی از محضر آیات عظام حجت و سید محمد تقی خوانساری استفاده نموده و مشرف به نجف اشرف شده و از محضر مرحوم آیت الله العظمی اصفهانی و آیات دیگر آنجا بهرهمند گردید.
پس از مدتی به دلیل عدم مساعدت هوای نجف مجبور به مراجعت و در قم به تدریس فقه و اصول نهایی پرداخت.ایشان چند سالی بعد از ورود آیت الله العظمی بروجردی در جلسات فقه و اصول آن جناب شرکت مینمود تا سال 1372 هـ ق که به تهران منتقل و به خدمات دینی پرداخته و چندی هم در مشهد مقدس تدریس خارج فقه و اصول مینمود و بعد از مدتی اقامت در مشهد باز به دلیل ناسازگاری آب و هوای مشهد به تهران بازگشت و در خیابان وحدت اسلامی سکونت و در مسجد (سادات هندی) واقع در خیابان مولوی به اقامه نماز جماعت و خدمات دینی و معنوی اشتغال داشت.
حضرت آیت الله سید محمد صادق شریعتمداری دارای اجازات اجتهاد مطلق و صریح که اساتیدشان مانند آیات عظام و مراجع تقلید آیت الله سید محمد حجت و آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی و سایر اساتید که تصریح به اجتهاد ایشان نمودهاند بوده و از آثار ایشان میتوان حواشی بر جواهر و قسمتی از کفایه را نام برد.
مرحوم آیت الله سید محمد حسین طباطبایی معروف به علامه طباطبایی در سال 1281 در تبریز متولد شد. در پنج سالگی مادر و در نه سالگی پدر خود را از دست داد. وصی پدر او و تنها برادرش علامه الهی را برای تحصیل به مکتب فرستاد. تحصیلات ابتدایی شامل قرآن و کتب ادبیات فارسی را از 1290 تا 1296 فراگرفت و سپس از سال 1297 تا 1304 به تحصیل علوم دینی پرداخت و به تعبیر خود «دروس متن در غیر فلسفه و عرفان» را به پایان رساند. علامه طباطبایی بعد از مدتی اقامت در تبریز تصمیم میگیرد تا به قم عزیمت نماید و بالاخره این تصمیم خود را در سال 1325هـ.ش عملی میکند.
وی عرفان را در محضرعلامه قاضی که مهمترین استاد علامه و موثرترین شخص در تربیت روحی علامه بود آموخت و فلسفه را نزد آیت الله سید حسین بادکوبی ، و ریاضیات را آیت الله سید ابوالقاسم خوانساری و خارج فقه و اصول: آیت الله محمد حسین اصفهانی و آیت الله میرزا حسین نائینی و رجال را نزد آیت الله حجت کوه کمری تلمذ نموده است.
علامه طباطبایی دو اثر شاخص دارد، که بیشتر از سایر آثار مورد توجه قرار گرفتهاست. نخست تفسیر المیزان است، که در 20 جلد و طی 20 سال به زبان عربی تالیف شدهاست و اثر مهم دیگر اصول فلسفه و روش رئالیسم است. این کتاب شامل 14 مقاله فلسفی است، که طی دهههای 20 و 30شمسی تالیف شده است.
فهرست آثار:
آثار عربی
1. رسائل سبعه شامل: (البرهان، المغالطه، الترکیب، التحلیل، الاعتباریات، المنامات و النبوات، القوه و الفعل)
2. سنن النبی
3. رسائل التوحیدیه. شامل:(التوحید، الاسماء، الافعال، الوسائط، الانسان قبل الدنیا، الانسان فی الدنیا، الانسان بعد الدنیا)
4. حاشیه الکفایه
5. تعلیقه علی بحارالانوار
6. تعلیقه علی الاصول من الکافی
7. تعلیقه واحده علی مرآه العقول
8. تعلیقه علی الاسفار الاربعه
9. علی و الفلسفه الالهیه
10. رساله فی التوحید
11. رساله فی العلم
12. بدایه الحکمه
13. المیزان فی تفسیر القرآن
14. نهایه الحکمه
15. رساله الولایه
16. رساله فی علم النبی _ صلی الله علیه وآله _ و الامام _ علیه السلام _ بالغیب
17. مقدمه یا تقریظ بر:
1. المراقبات از میرزا جواد ملکی تبریزی
2. وسائل الشیعه از حر عاملی
3. نورالثقلین حویزی
4. تفسسیر عیاشی
5. مفاهیم القرآن از جعفر سبحانی
6. التقریظ علی الفرقان فی تفسیرالقرآن از محمدصادقی.
آثار فارسی
1. اصول فلسفه و روش رئالیسم. ???? ش.
2. تذئیلات و محاکمات بر سه مکتوب اول سیداحمد کربلایی و شیخ محمد حسین غروی اصفهانی در مورد بیتی از شیخ عطار.(ادامه کار تا نامه هفتم توسط علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی انجام گردیدهاست.)
3. شیعه: مجموعه مذاکرات با پروفسور هانری کربن فرانسوی.
4. شیعه در اسلام
5. قرآن در اسلام
6. آموزش دین برای کودکان
7. بررسیهای اسلامی جلد اول
8. اسلام انسان معاصر (جلد دوم بررسیهای اسلامی).
9. بررسیهای اسلامی. جلد سوم
10. اشعار
11. مقدمه و تقریظ بر:(1. روش اندیشه از شهید محمد مفتح 2. عشق و رستگاری از احمد زمردیان 3. داستان زندهها از عبدالکریم اقدمی 4. بشارات عهدین 5. کتاب در مورد حج)
12. چند یادداشت مختصر: (1. دولت پوشالی و دست نشاندهای به نام اسرائیل2. گفت وگویی با استاد درباره شهید مطهری 3. دو اظهار نظر مختصر درباره بعضی آثار مرحوم دکتر علی شریعتی4. توضیحی درباره اظهار نظر در پاسخ یک نامه. )
13. رسالهای در مبدأ و معاد
14. رسالهای در نبوت
15. رسالهای در عشق
16. رسالهای در مشتقات
17. حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری
18. سلسله انساب طباطبائیان در آذربایجان
19. منظومهای در خط نستعلیق.
20. روابط اجتماعی در اسلام(ترجمه مباحثی اجتماعی از تفسیر المیزان که در ارتباط با آیه آخر سوره آل عمران بیان شدهاست.
ایشان در روز سوم ماه شعبان 1401 هـ.ق به محضر ثامن الحجج علیه السلام مشرف شدند و 22 روز در آنجا اقامت نمودند، و بعد به جهت مناسب نبودن حالشان او را به تهران آورده و بستری کردند، ولی دیگر شدت کسالت طوری بود، که درمان بیمارستانی نیز نتیجه ای نداشت.
تا بالاخره به شهر مقدس قم که، محل سکونت ایشان بود، برگشتند و در منزلشان بستری شدند، و غیر از خواص، از شاگردان کسی را به ملاقات نپذیرفتند، حال ایشان روز به روز سخت تر می شد، تا اینکه ایشان را در قم، به بیمارستان انتقال دادند.
قریب یک هفته در بیمارستان بستری می شوند، و دو روز آخر کاملاً بیهوش بودند، تا در صبح یکشنبه 18 ماه محرم الحرام، 1402 هـ.ق سه ساعت به ظهر مانده به سرای ابدی انتقال و لباس کهنه تن را خلع و به حیات جاودانی مخلع می گردند، و برای اطلاع و شرکت بزرگان، از سایر شهرستانها، مراسم تدفین به روز بعد موکول می شود، و جنازه ایشان را در 19 محرم الحرام دو ساعت به ظهر مانده از مسجد حضرت امام حسن مجنبی علیه السلام تا صحن مطهر حضرت معصومه علیها السلام تشییع می کنند، و آیت الله حاج سید محمد رضا گلپایگانی(ره) بر ایشان نماز می گذارند و در بالا سر قبر حضرت معصومه علیها السلام دفن می کنند.
مرحوم آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی در صبح روز پنجشنبه بیستم ماه صفر 1318 هـ ق در نجف اشرف متولد گردید، آن جناب مقدمات را از مرحوم شیخ زاهد عابد، شیخ مرتضی طالقانی و والد معظم خود(آبت الله سید محمود مرعشی ) و از استاد عماد سید محمدرضا صائغ بحرانی و دیگر اساتید فن تلمذ نموده و در فقه و اصول استدلالی ، اساتیدی از جمله آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی و آیت الله شیخ مهدی نوائی مازندرانی و شیخ مهدی خالصی و سیخ محمد جواد بلاغی و عرفان و علوم عقلیه و ریاضیات و بعضی فنون دیگر را از افاضل تهران مانند ایت الله آقا حسین نجم آبادی و آیت الله شیخ عبدالنبی نوری و دیگران استفاده نمود.
از آثار ایشان است:
1) تعلیقات بر احقاق الحقِ قاضی نور الله شهید در 26 مجلد
2) غایة القصوی، حاشیه بر عروة الوثقی
3) حاشیه بر فصول المهمة شیخ حر عاملی
4) کتاب الهدایة، حاشیه بر کفایه
5) جذب القلوب الی دیار المحبوب در سوانح و وقایع ایام عمر
6) مسارح الافکار حاشیه بر تقریرات اصول شیخ انصاری
7) مشجرات آل الرسول در انساب
8) مزارات علویین در ایران و خارج ایران
9) کتاب مسلسلات در مشایخ اجازات
10) العزیه، رساله در زندگانی امامزاده یحیی مدفون در تهران
حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ عبدالرزاق اصفهانی فرزند علیرضا، عالمی فاضل و واعظی کبیر بوده است، جد ایشان از اهل قزوین بوده و پدرش مقیم اصفهان گردیده و وی در آغاز سال 1291 قمری متولد شده و والدش در حدود سال 1300 هـ ق مهاجرت به کربلا نموده و او در خدمت آن مرحوم در کربلا به مقدمات علوم پرداخت و در سال 1313 هـ ق مادر علویهاش وی را به همدان آورده و در آنجا به تکمیل درس و وعظ و خطابه و تألیف اشتغال یافت تا بعد از سال 1381 هـ ق (و در سنین 90 سالگی) به رحمت حق پیوسته است، تألیفات آن مرحوم به قرار ذیل است:
1) ذریعة المعاد فی شرح نجاة العباد در طهارت
2) السیف القاطع فی ابطال الرکن الرابع در رد شیخیه
3) هدایة الطالبین در اصول الدین
4) الخلافیه
5) السئوال و الجواب الدینی در رد شیخیه
6) الهدایه در رد صوفیه
7) المقالة الاسلامیه در رد نصاری
8) الجواب عن السئوال زید و زینب
9) مختصر المقالة الجوابیه
10) بدایة المنطقیه
11) الوجیزة الرجالیه
12) الکشکول
13) مناظرات و مقالات
14) المواعظ المنبریه
15) رسالة جواز نقل الموتی
16) رسالة فروع الدین
17) الفیصل
18) الغدیریه
19) رسالة اصول الدین
20) الاسلام و الخلافة
مرحوم آیت الله محمد جواد خندق آبادی فرزند شیخ محمد در سوم شعبان سال 1336 متولد شده و پس از خواندن مقدمات، سطوح را در تهران از مرحوم آقا سید مهدی کشفی و مرحوم آقا میرزا ابوالحسن شعرانی و مرحوم حاج شیخ محمد علی لواسانی و مرحوم آقا میرزا جعفر لنکرانی خوانده و پس از آن با وجود داشتن مسجد و محراب و منبر و امامت جماعت مسجد مرحوم والد خود، برای ادامه و تکمیل مبانی علمیه و تصفیه و تهذیب کامل خویش به قم مهاجرت کرده و دروس خارج فقه و اصول را نزد آیات عظام امام خمینی، گلپایگانی و آیت الله بروجردی و آیت الله عراقی و همچنین معقول خود را نزد امام خمینی (رحمة الله علیهم اجمعین) میخواند و در همان زمان به تدریس سطوح عالیه و نهایی و معقول میپرداختند و از آثار ایشان تقریرات دروس خارج از اساتید مذکور میباشد. أفاض الله علینا مِن برکات تربته
مرحوم آیت الله سید مرتضی علوی فریدونی فرزند مرحوم سید موسی متولد 1328 هـ ق در فریدن اصفهان به دنیا آمد و در سال 1346 هـ ق به قم مشرف شدند و دروس سطوح خود را در خدمت آیات عظام و حجج اسلام مرحوم اخود ملاعلی همدانی و مرحوم میرزای همدانی و مرحوم سید محمد رضا گلپایگانی و مرحوم سید مهدی کشفی ریحانی تهرانی و مرحوم آقای ادیب تهرانی به پایان رسانیدند و پس از آن از محضر مراجع تقلید حضرت آیت الله العظمی حجت و حضرت آیت الله العظمی خوانساری و از موقع ورود حضرت آیت الله العظمی بروجردی تا تقریبا موقع ارتحال ایشان از دروس آن مراجع بزرگوار استفاده میکردند و در ضمن به تدریس سطوح میپرداختند و حضرت آیت الله علوی، داماد معظم ایت الله العظمی حاج سید محمدرضا گلپایگانی بودند و از آثار و نوشتههای آیت الله علوی تقریرات دروس آیت الله حجت و بعضی دیگر از مراجع میباشد.
مرحوم آیت الله حاج شیخ علی اکبر برهان در سال 1324 قمری در تهران متولد شد. پدرشان مرحوم میرزا علی از کسبههای معروف و متدین و مؤمن تهران بودند. مقدمات و قسمتی از سطوح اولیه را نزد مرحوم آقا سید محمد قصیر و آقا شیخ علی رشتی و مرحوم آیت الله استرآبادی خوانده و بعد به نجف اشرف مشرف گردید و مدت 3 سال در آنجا تلمّذ کردند و سپس به تهران و بعد به قم مشرف شدند و در قم کفایه و مکاسب را خدمت مرحوم آیت الله العظمی حاج عبدالکریم حائری یزدی استفاده نمود و سپس مجدداً به نجف اشرف برگشته و از محضر آیت الله خوئی و مرحوم آیت الله بزرگ اصفهانی استفاده نمود و بعد از سه سال یعنی در 1358 هجری به تهران مراجعت و به تبلیغ و خدمات دینی پرداختند و با داشتن وکالت مطلقه از مراجع تقلید من جمله آیت الله العظمی اصفهانی و آیت الله العظمی حجت خدمات بسیاری نمود و مورد وثوق و اطمینان حضرات مراجع تقلید بود. وی همچنین از مراجع تقلید مِن جمله آیت الله اصفهانی و آیت الله حاج شیخ محمد کاظم شیرازی و آیت الله حاج سید محمد شاهرودی اجازه اجتهاد و روایتی داشتند.
از ایشان آثار باقیات الصالحات زیادی به جای مانده مِن جمله مسجد و مدرسه لرزاده در تهران و مدرسه برهانیه حضرت عبدالعظیم جنب صحن و مسجد عتیق و جامع ری.
از کتب و آثار قلمی آن مرحوم میتوان کتب زیر را نام برد:
1) رساله در عدالت
2) تفسیر سوره یوسف
3) بشائر النبویه
4) رساله در حدیث ایام
5) ربیع الاثار
6) تعلیقه ناتمام بر مکاسب
آن مرحوم ذوق سرشاری در شعر و شاعری داشت و در سال 1378 قمری در مکه معظمه وفات نمود و در جده نزدیک مدینه الحاج مدفون گردید.